Despite Series of Scandals, Dutch Governments Do Plenty of Business With Security Provider G4S (Dutch)

An English summary of this report is below. The original report, published in Dutch in Follow the Money, follows.

Security company G4S has been involved in several scandals in recent decades, ranging from assaults to corruption. Multiple incidents of violence have been reported in an area of Kenya where a Dutch subsidiary of G4S operates. G4S is the largest private security company in the Netherlands. Despite the extensive and well-documented abuses, all kinds of government agencies here also hire the services of G4S, including the Tax and Customs Administration and the Judicial Institutions Department and several municipalities. Meanwhile, more and more major investors—particularly pension funds—are deciding to divest themselves of their investments in G4S and its parent company Allied Universal. The world's largest sovereign wealth fund, the Norwegian Government Pension Fund Global, decided to divest due to G4S' “systematic human rights violations” against workers in Qatar and the United Arab Emirates. In the Netherlands, the Rabobank Pension Fund recently decided to divest. Six other Dutch pension funds still hold bonds in G4S or in Allied Universal.

Freelance investigative reporter Siem Eikelenboom contributed to this report.

---

As a nonprofit journalism organization, we depend on your support to fund more than 170 reporting projects every year on critical global and local issues. Donate any amount today to become a Pulitzer Center Champion and receive exclusive benefits!

---

Ondanks reeks schandalen doen Nederlandse overheden volop zaken met beveiliger G4S

Een dochterbedrijf van bewakingsgigant G4S is in Kenia betrokken bij mensenrechtenschendingen. Ook in andere landen kwam G4S in opspraak. Een reden voor enkele pensioenfondsen om zich van hun beleggingen in het bedrijf te ontdoen. Toch sloten Nederlandse overheidsinstellingen recent nog miljoenencontracten met G4S af.

Dit stuk in 1 minuut

• Bewakingsbedrijf G4S is de afgelopen decennia betrokken geweest bij ettelijke schandalen, variërend van mishandelingen tot corruptie. In een gebied in Kenia, waar een Nederlandse dochter van G4S actief is, zijn meerdere geweldsincidenten gemeld.
• G4S is in Nederland het grootste private beveiligingsbedrijf. Ondanks de uitgebreide en goed gedocumenteerde misstanden huren ook allerhande overheidsinstellingen hier de diensten van G4S in, waaronder de Belastingdienst en de Dienst Justitiële Inrichtingen en diverse gemeenten.
• Intussen besluiten steeds meer grote beleggers – met name pensioenfondsen – zich van hun investeringen in G4S en haar moederbedrijf Allied Universal te ontdoen. Het grootste staatsinvesteringsfonds ter wereld, het Noorse Government Pension Fund Global, besloot te desinvesteren de ‘systematische mensenrechtenschendingen’ van G4S tegen arbeiders in Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.
• In Nederland besloot het Rabobank Pensioenfonds onlangs te desinvesteren. Zes andere Nederlandse pensioenfondsen hebben nog wel obligaties in G4S of in Allied Universal.
• Dit onderzoek is uitgevoerd door Follow the Money en Spit, in samenwerking met WOZ Magazine (Zwitserland), The Nation (Kenia), ZAM Magazine en The Africa Report.

Shee Mbimbi ligt op bed. Een dorpsgenoot filmt hem en zoomt in op zijn linkerbeen, dat van enkel tot knie vol bijtwonden zit. Al jaren proberen de dorpelingen bij de politie aangifte te doen van mishandeling en geweld op het land in Denyenye, een dorpje op een uur rijden van Mombasa, aan de zuidkust van Kenia. De politie stuurde ze altijd weg. De dorpelingen weten dat ze hard bewijs nodig hebben van de mishandeling, anders gelooft niemand ze. Op 29 augustus vorig jaar trok Mbimbi het bos in om brandhout te verzamelen, een belangrijke bron van energie voor de lokale bevolking. Bewakers van beveiligingsbedrijf G4S zagen Mbimbi en stuurden hun hond op hem af. ‘Ze zeiden dat ik de andere dorpelingen moest waarschuwen. De volgende keer dat ze iemand zouden aantreffen die brandhout op het land verzamelt, zullen de honden hem doodbijten. Ze zeiden ook dat ik de hondenbeten niet bij de politie mocht melden.’ Een van de beten is nadien gaan ontsteken, maar Mbimbi kon geen medische hulp betalen. Onlangs bekeek een arts de wond; hij stelde vast dat de sepsis in zijn bot is getrokken en dat Mbimbi’s been waarschijnlijk moet worden geamputeerd.

To watch the video, visit Follow the Money.

Het bos is onderdeel van een gebied van 1500 hectare dat cementproducent Bamburi al sinds 1954 beweert te hebben gepacht; aanvankelijk van de toenmalige koloniale overheid, de Britten, later van de Keniaanse overheid.Bamburi heeft nooit commerciële activiteiten op het land ontwikkeld. De lokale bevolking – de Digo stam – stelt dat dit ‘Chikuyumtole’ is, hun traditionele voorouderlijk land. Eeuwenlang bewerkten ze het, lieten ze hun vee er grazen, verzamelden ze brandhout en visten ze in de oceaan. Nadat Bamburi er verscheen, werden de dorpelingen hardhandig geweerd. Sinds 2005 gebeurt dat door ingehuurde G4S-bewakers met honden. Mbimbi is niet hun enige slachtoffer.Bamburi heeft, ondanks herhaalde verzoeken van Spit en Follow the Money, het originele pachtcontract uit 1954 niet kunnen tonen. Het Keniaanse ministerie van Land kon voor slechts twee percelen eigendomspapieren overleggen. De afmetingen en andere details daarvan komen niet overeen met de informatie die Bamburi verstrekte. Holcim in Zwitserland, het moederbedrijf van Bamburi, verklaart: ‘Bamburi Cement is eigenaar van en heeft het volledige juridische eigendom van alle vier de percelen.’ De omwonenden bestrijden dat en beweren dat Bamburi het land heeft gestolen.

Geregeld in opspraak

G4S-bewakers in Kenia zijn vaker in opspraak. Begin oktober publiceerde The Bureau of Investigative Journalism een onderzoek naar hun gedragingen op ananasplantages van Del Monte in Kenia.Zo werd een man die voor ananasdief werd aangezien met stokken geslagen. Hij smeekte de bewakers hem naar een politiebureau te brengen, om na te gaan of hij inderdaad een dief was. De bewakers confisceerden zijn motor en dwongen hem op blote voeten naar een huis kilometers verderop te lopen, waar de mishandelingen doorgingen. Del Monte had G4S in maart 2024 ingehuurd nadat het tweehonderd bewakers die het in zelf dienst had, wegens misdragingen en moord moest ontslaan.G4S, van oorsprong Brits, werd in 2021 voor 3,8 miljard pond overgenomen door het Amerikaanse private beveiligingsbedrijf Allied Universal, dat in ongeveer 90 landen actief is. Met 800 duizend werknemers is het ’s werelds grootste leverancier van private beveiligers. In 2023 had het bedrijf een recordomzet: ruim 20 miljard dollar. De twee grootste aandeelhouders zijn het Amerikaanse private vermogensfonds Warburg Pincus en het Canadese pensioenfonds Caisse de Dépòt et Placement du Quebec. Samen hebben ze 73 procent van de aandelen.

G4S in Nederland

Begin deze eeuw nam G4S twee Nederlandse beveiligingsbedrijven over: Randon Beveiliging en geldvervoerder Geldnet. Inmiddels is de Nederlandse tak van G4S hier de grootste particuliere beveiliger, met circa vijfduizend werknemers.

Grote pensioenfondsen trekken vanwege de schandalen hun beleggingen in G4S terug: ze desinvesteren

G4S heeft in Nederland veel werkmaatschappijen en diverse holdings, waarin dochterbedrijven uit een reeks landen zijn ondergebracht. De bewakers die Mbimbi aanvielen, werken voor G4S Kenya Ltd, een dochter van de G4S International Holdings 101 (NL) bv, gevestigd in Amsterdam. De Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) stelde in 2020 in een rapport over GS4 dat dit erop kan wijzen dat het bedrijf via Nederlandse holdings belasting ontwijkt. G4S won de afgelopen jaren grote aanbestedingen van overheidsinstanties, waaronder de Belastingdienst en de Dienst Justitiële Inrichtingen. Dat is opmerkelijk: de multinational ligt niet alleen in Kenia, maar ook in een reeks andere landen onder vuur wegens corruptie, misstanden en mensenrechtenschendingen. Grote pensioenfondsen, zoals recent het Rabobank Pensioenfonds, trekken om die reden hun beleggingen in het bedrijf terug: ze desinvesteren.

In Nederland speelt G4S een belangrijke rol bij de beveiliging van detentiecentra. Zo won het bedrijf in het najaar van 2023 een aanbesteding van de Dienst Justitiële Inrichtingen voor de beveiliging van alle penitentiaire inrichtingen in het zuiden van het land. Het contract heeft een waarde van bijna 17 miljoen euro.Speelde de kwalijke reputatie van G4S een rol bij die aanbesteding?Het ministerie van Veiligheid en Justitie maakt een onderscheid tussen G4S international en het Nederlandse G4S Security Services bv, dat de opdracht kreeg. Bij de beoordeling van bedrijven die aan een openbare inschrijving meedoen, bekijkt het ministerie of die een ‘ernstige beroepsfout’ hebben begaan, waardoor er twijfels over hun integriteit en betrouwbaarheid zijn. Bij G4S Security Services was dat volgens het ministerie niet het geval.Ook met het ministerie van Defensie werkt G4S nauw samen. Een contract voor de beveiliging van defensieterreinen werd op 1 januari 2018 met nog eens drie jaren verlengd. Wanneer Defensie een tekort heeft aan personeel of bij grote drukte extra menskracht nodig heeft, springt G4S bij. Defensie maakt nog steeds gebruik van G4S-beveiligers, laat het ministerie weten.

Met allerlei overheidsinstellingen, van ministeries tot gemeenten, heeft G4S contracten met een totale waarde van minstens 80,7 miljoen euro

Op dinsdag 6 oktober 2020 sloten staatssecretaris Barbara Visser (VVD) van Defensie en G4S een overeenkomst over de uitwisseling van personeel. Defensie en G4S zouden samen werkgever worden van circa 350 nieuwe reservisten: ze komen in dienst bij G4S en gaan 30 procent van hun tijd voor Defensie werken. Zo kon Defensie het aantal reservisten de komende tien jaar ‘substantieel vergroten’. ‘Door de grote verschillen in arbeidsvoorwaarden blijkt deze samenwerking in de praktijk “een uitdaging”,’ meldt het ministerie na vragen van FTM. Momenteel onderzoekt het of G4S-medewerkers op basis van kostprijs als reservist aan Defensie kunnen worden uitgeleend.Met een reeks overheidsinstellingen, variërend van ministeries tot gemeenten, heeft het bedrijf contracten met een totale waarde van minstens 80,7 miljoen euro (inclusief btw: ruim 97,7 miljoen euro). Dit bedrag is waarschijnlijk hoger, omdat Spit en Follow the Money niet van alle contracten de waarde konden achterhalen.

Volgens de gemeente kan zij G4S alleen weren na een vonnis wegens fraude, corruptie of deelname aan een criminele organisatie

Zo won G4S bij de provincie Drenthe een opdracht voor de beveiliging van het Provinciehuis. In een reactie zegt de provincie dat het tijdens de aanbesteding criteria als klimaat, milieu, circulair, ketenverantwoordelijkheid, social return en inclusie hanteerde. Als meest voordelige inschrijver rolde G4S toen uit de bus. Op vragen of de provincie rekening heeft gehouden met de G4S-schandalen in het buitenland, kwam geen antwoord.Ook won G4S een aanbestedingsprocedure voor de beveiliging van het gemeentehuis van Alphen aan den Rijn. Op de vraag hoe dat is te rijmen met het mvo-beleid van de gemeente, zegt een woordvoerder dat volgens de Europese en nationale aanbestedingsregels de gemeente het bedrijf alleen kan uitsluiten op basis van een onherroepelijk vonnis wegens fraude, corruptie of deelname aan een criminele organisatie: ‘En zo’n onherroepelijk vonnis was ten tijde van de aanbesteding niet bekend.’

Pensioenfondsen trekken zich terug

Op de website van G4S staat een uitgebreid beleidsstuk over mensenrechten, gebaseerd op de United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights uit 2011. Blijkens dat document verwacht G4S dat zijn medewerkers de mensenrechten respecteren, net als klanten, leveranciers en partnerbedrijven.Het document bevat een lijst van hoog-risicolanden wat betreft schending van de mensenrechten. Op de dertiende plaats staat Kenia. Ook staat erin dat aandeelhouders er vanuit mogen gaan dat ze investeren in een bedrijf dat een ‘goed besef van zakelijke ethiek en mensenrechten heeft’. Kennelijk zijn niet alle aandeelhouders daar nog van overtuigd. In 2019 adviseerde de Ethische Adviesraad van het Noorse Government Pension Fund Global – het grootste staatsinvesteringsfonds ter wereld – in G4S te desinvesteren vanwege de ‘systematische mensenrechtenschendingen’ tegen arbeiders in Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten. De Adviesraad constateerde dat de migranten die voor G4S werkten ernstig in hun vrijheid werden beknot, dat ze exorbitante bedragen moesten betalen om een baan te bemachtigen en dat over hun contract en salaris systematisch werd gelogen. Kort daarop deed het Noorse fonds afstand van zijn G4S-portefeuille.Zes Nederlandse pensioenfondsen investeren nog in onderdelen van Allied Universal, het moederbedrijf van G4S [zie kader]. Tot voor kort gold dat ook voor het Rabobank Pensioenfonds. Maar in het derde kwartaal van 2024 zette dat fonds G4S op de uitsluitingslijst, wegens ‘normschendingen’.

Overheid moet goede voorbeeld geven

Elisabetta Manunza, hoogleraar Internationaal en Europees recht aan de Universiteit Utrecht, maakt uit de antwoorden van de ministeries aan FTM op dat zij de beveiligingsbranche niet als een ‘gevoelige sector’ zien. 'Maar dat zijn ze juist wel, vanwege de taken die ze voor de overheid uitvoeren.’Zij pleitte al in haar dissertatie uit 2001 voor meer screeningsmogelijkheden bij openbare aanbestedingen. Die screening zou dan niet moeten worden gedaan door inkopers maar door instanties zoals Bureau Bibob, die toegang hebben tot justitiële documentatie en andere gesloten bronnen. Weliswaar kan Bibob-informatie ook nu al worden gebruikt bij aanbestedingen, alleen is de overheid niet altijd verplicht om op grond van die informatie een bedrijf uit te sluiten. Manunza vindt dat er centraal algemeen geldend beleid moet komen op dit punt zodat niet iedere inkoper bij elke aanbesteding het wiel opnieuw moet gaan uitvinden.‘Het is mooi dat G4S zegt dat het de internationale richtlijnen voor bedrijven en mensenrechten nastreeft, maar als ik naar de in dit artikel genoemde voorbeelden kijk, dan lijkt er in de praktijk iets mis te gaan.’ Dit concludeert Tara Scally, expert op het gebied van handel en mensenrechten. Ze wijst erop dat wanneer een bedrijf zegt zich aan die richtlijnen te houden, het de plicht heeft om te inventariseren bij welke mogelijke mensenrechtenschendingen het betrokken kan zijn. ‘Blijken er schendingen te zijn, dan moet zo’n bedrijf die waar mogelijk voorkomen en stoppen.’Scally stelt dat Nederlandse overheidsinstanties die met G4S in zee gaan, formeel niet bijdragen aan mensenrechtenschendingen die het bedrijf elders veroorzaakt, ‘maar zij kunnen in hun positie als aanbesteder wel degelijk een belangrijke rol spelen’.Zo kunnen overheidsinstellingen volgens haar bij G4S navragen hoe het zijn due diligence-proces heeft ingericht. ‘Ook zouden overheden zelf onderzoek kunnen doen. Dan zouden ze al snel stuiten op de in dit artikel genoemde voorbeelden, en is het logisch om G4S te vragen hoe die stroken met hun ambitie om zich aan internationale richtlijnen te houden en hoe het bedrijf toekomstige schendingen zal voorkomen.’Dergelijke gesprekken worden nog te weinig gevoerd, weet Sally uit ervaring. Critici zeggen vaak dat een aanbesteding zich tot de inhoud van de opdracht moet beperken. ‘Maar wat voor signaal geef je af als je mensenrechtenschendingen gedoogt of onbesproken laat? De overheid moet het goede voorbeeld geven.’

Freelance onderzoeksjournalist Siem Eikelenboom werkte mee aan dit verslag.

Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.Voorts kregen we steun van het Pullitzer Center.